Mặc dù đã có sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của cấp uỷ, chính quyền các cấp về thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về các mục tiêu Dân số - Kế hoạch hoá gia đình, sự phối kết hợp chặt chẽ của các cấp, ngành, sự cố gắng khắc phục khó khăn của đội ngũ làm công tác dân số... song tình trạng sinh con thứ 3 ở Trạm Tấu vẫn không có chiều hướng giảm.

Nhấp chén trà xanh, khuôn mặt suy tư, đồng chí Nguyễn Văn Quý -Giám đốc Trung tâm DS - KHHGĐ huyện Trạm Tấu giãi bày: “Những người làm công tác dân số như chúng tôi đã thực sự cố gắng hết mình nhưng kết quả đạt được vẫn không được như ý muốn, các chỉ tiêu có giảm nhưng chỉ ở mức khiêm tốn”.

Có một thực tế gây ảnh hướng lớn đến công tác dân số nơi đây, đó là tình trạng sinh con thứ 3. Năm 2010, toàn huyện có 206 trường hợp sinh con thứ 3 trở lên chiếm tỷ lệ 29,2% và trong 6 tháng đầu năm 2011 đã có 61 trường hợp sinh con thứ 3 tập trung chủ yếu ở các xã: Bản Mù, Bản Công, Túc Đán...

Vấn đề này càng trở lên nghiêm trọng hơn, khi những cán bộ, đảng viên những người đứng đầu các xã, các ban, ngành lại là những người vi phạm. Đơn cử năm 2010, huyện Trạm Tấu có 5 đồng chí cán bộ, đảng viên vi phạm và đã bị xử lý: 2 đồng chí bị khai trừ và 3 đồng chí bị khiển trách. Từ đầu năm 2011 đến nay đã có 17 cán bộ, đảng viên sinh con thứ 3 trở lên, đã xử lý ở các mức độ như: 9 khiển trách, 2 cảnh cáo, 6 khai trừ...

Việc cán bộ, đảng viên vi phạm đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình tuyên truyền vận động đồng bào vùng cao nơi đây. Theo như lời đồng chí Giám đốc Trung tâm DS - KHHGĐ: “đã có nhiều hộ gia đình phản kháng lại cán bộ chuyên trách, cộng tác viên dân số; họ đều cho rằng cán bộ, đảng viên còn vi phạm thì họ tại sao lại không; muốn tuyên truyền thì tuyên truyền các ông ấy trước...”.

Việc xử lý cán bộ, đảng viên vi phạm lại càng phức tạp, họ đều là những người đứng đầu các xã, thôn, bản vùng cao. Chúng ta không thể cứ nhất nhất thực hiện theo các điều lệ của Pháp lệnh dân số, mà đối với người dân vùng cao tìm được những người có kiến thức và thông thạo tiếng phổ thông là điều rất khó, phải có họ thì các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước mới đến được với đồng bào vùng cao. Nếu cách chức họ thì sẽ không còn người có khả năng tuyên truyền, vận động người dân về các lĩnh vực khác.

Việc này không thể một sớm một chiều là giải quyết được mà phải có những người thật sự tâm huyết với nghề luôn gần gũi, cùng sinh hoạt, cùng sẻ chia, tâm sự với họ mới có thể thay đổi được một chút suy nghĩ của đồng bào vùng cao và đặc biệt là những phong tục, tập quán đã bao đời ăn sâu vào đời sống của họ.

Bên cạnh đó, công tác DS - KHHGĐ nơi đây cũng gặp phải nhưng khó khăn như: tổ chức bộ máy dân số nơi đây chưa hợp lý, quyền lực chưa đủ mạnh, đội ngũ cán bộ chuyên trách các xã, thị trấn không trực tiếp tham mưu cho cấp uỷ Đảng, chính quyền mà lại với trạm y tế, trong khi đó trạm y tế lại quá nhiều việc dẫn đến tình trạng quá tải; nhiều trưởng trạm lại nơi khác điều đến nên không thể nắm chắc địa bàn việc tham mưu cũng trở lên khó khăn; cấp uỷ Đảng, chính quyền và những người làm dân số nơi đây nhiều khi còn thờ ơ chưa thực sự vào cuộc; ý thức của người dân lại kém không tự giác, chỉ đến khi diễn ra các đợt chiến dịch truyền thông tạo thành sức ép thì họ mới tham gia; luôn có tư tưởng sinh nhiều con thì sẽ được hưởng trợ cấp cao bởi công tác xoá đói giảm nghèo cũng chưa thật hiệu quả, khi hỗ trợ cứ người đẻ nhiều được nhiều, người đẻ ít được ít; nhiều hộ nghèo và cận nghèo quy thành đồng bộ...

Để công tác dân số nơi đây sớm đi vào ổn định và hoạt động có hiệu quả, thời gian tới Trạm Tấu cần tập trung vào các giải pháp như: cấp uỷ Đảng, chính quyền cần có sự chỉ đạo kiên quyết, mạnh mẽ và có chế tài xử phạt nghiêm đối với các trường hợp sinh con thứ 3, đặc biệt là cán bộ, đảng viên; làm tốt công tác phối hợp với các ban, ngành đoàn thể trong công tác tuyên truyền, vận động; cần đào tạo bồi dưỡng đội ngũ những người làm công tác dân số và có những chính sách khuyến khích, hỗ trợ phù hợp, chỉ đạo giám sát mô hình không sinh con thứ 3 trở lên (thị trấn Trạm Tấu) và 6 xã giảm 50% số người sinh con thứ 3 trên địa bàn xã ( Bản Mù, Trạm Tấu, Xà Hồ, Bản Công, Pá Hu, Túc Đán); tổ chức địch vụ đảm bảo, an toàn cho các đối tượng tham gia thực hiện chăm sóc SKSS/KHHGĐ.

 An Nguyên