Để đảm bảo hệ thống ắc quy vận hành ổn định, an toàn thì công tác kiểm tra, theo dõi các thông số làm việc được các nhân viên trực ca duy trì chặt chẽ và nghiêm ngặt. Theo quy định vận hành, việc kiểm tra điện áp của hệ thống một chiều và từng bình ắc quy trong mỗi hệ thống phải thực hiện ít nhất một lần trong ca. Nhân viên trực ca phải thực hiện cắt nguồn nạp rồi dùng đồng hồ vạn năng lần lượt đo thông số từng bình.

Thao tác đo thông số từng bình ắc quy tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn rất cao khi bất cẩn làm chạm chập hệ thống điện một chiều trong không gian chật hẹp do phải luồn dây đo vào những khe để đo hệ thống ắc quy. Mặt khác, do hàng ngày phải làm việc trực tiếp với buồng ắc quy sẽ gây ảnh hưởng tới sức khỏe người lao động và làm giảm năng suất lao động.

Từ những bất cập đó, kỹ sư Đặng Thái Hậu - Trưởng phòng Kỹ thuật - Vận hành Chi nhánh Lưới điện cao thế (LĐCT) Yên Bái luôn trăn trở về việc làm sao thiết kế được một thiết bị giám sát, cảnh báo hệ thống ắc quy tại các trạm 110 kV để khắc phục những bất cập nêu trên.

Đem ý tưởng đó trình bày với lãnh đạo Chi nhánh LĐCT Yên Bái và được  khuyến khích, động viên, anh đã nỗ lực tìm kiếm tài liệu trên mạng bằng tiếng Việt, tiếng Anh. Nhưng từ ý tưởng đến thực tiễn để cho ra đời bộ cảnh báo và giám sát hệ thống điện một chiều đưa vào thử nghiệm vận hành thì quả là vấn đề không dễ dàng. Anh đã phải mất nhiều thời gian suy nghĩ, tìm tòi, chế tạo và phải trải qua nhiều lần thất bại mới đi đến thành công.

Ngày đi làm, đêm về, khi vợ con đã ngủ, anh mới lại vào phòng riêng làm việc. Từng bản vẽ, mô hình thiết kế được lập trình trên máy để làm sao đạt được mục đích bộ giám sát và cảnh báo phải đạt được yêu cầu giám sát thường xuyên và liên tục điện áp trên thanh cái một chiều, trên từng bình ắc quy, điện áp nạp cho cả hệ thống ắc quy, cảnh báo ánh sáng cho nhân viên vận hành khi có bình ắc quy không đạt điện áp theo yêu cầu; quan sát tổng thể từng phần tử trong hệ thống bằng các giá trị được hiển thị trên bảng taplo. Tất cả những mục tiêu đề ra của bộ cảnh báo giám sát được anh mô phỏng trên màn hình, đáp ứng đầy đủ những yêu cầu đề ra, mang tính thuyết phục cao.

Bằng các vật liệu tận dụng ở các tủ điện cũ như các IC, kẹp cá sấu, một số linh kiện, vật liệu mua ngoài với chi phi rất thấp, sau một thời gian thử nghiệm, bộ giám sát và cảnh báo đã đạt được những giải pháp kỹ thuật như: sử dụng nguồn nuôi từ chính hệ thống ắc quy với công suất rất nhỏ (từ 5- 10 mA). Mỗi phần tử giám sát có IC nguồn riêng biệt và hệ thống chống ngắn mạch riêng cho mỗi phần tử. Mỗi phần tử có bộ hiển thị tần số riêng để dễ dàng quan sát giá trị của từng phần tử. Làm việc On-line (dưới tải) nên thông số của từng phần tử được cập nhật liên tục trong quá trình vận hành. Đưa ra tín hiệu cảnh báo khi có phần tử bị sự cố (khi không đạt giá trị điện áp theo yêu cầu) có thể lắp đặt tại phòng điều khiển trung tâm hoặc phòng đặt hệ thống ắc quy.

Với 20 kênh thông số, trong đó có 2 kênh đo từ 0-300 VDC phục vụ giám sát điện áp thanh cái một chiều và điện áp giáng trên toàn hệ thống ắc quy, 18 kênh đo từ 0-20 V phục vụ giám sát và cảnh báo ngưỡng điện áp tương ứng với hệ thống ắc quy 18 bình (bình 12 V), có thể mở rộng với hệ thống ắc quy 36 bình hoặc 110 bình, giá trị điện áp cảnh báo có thể điều chỉnh bằng cách thay đổi cài đặt thông số  của vi điều khiển.

Sau một thời gian thử nghiệm, bộ thiết bị giám sát, cảnh báo hệ thống ắc quy  đã đạt được những yêu cầu kỹ thuật, đủ điều kiện đưa vào vận hành. Được sự đồng ý của lãnh đạo, bộ thiết bị giám sát, cảnh báo hệ thống ắc quy được lắp đặt tại Trạm 110 kV Yên Bái (E12-1). Theo dõi trong quá trình vận hành cho thấy, thiết bị giám sát, cảnh báo hệ thống ắc quy vận hành rất ổn định; mọi thông số hiển thị chính xác, giúp cho người vận hành dễ dàng kiểm tra trong thời gian nhanh nhất.

Kỹ sư Nguyễn Đức Hoàng - Trạm trưởng Trạm 110 kV Yên Bái (E12-1) cho biết: “Bộ thiết bị giám sát, cảnh báo hệ thống ắc quy đã giúp nhân viên vận hành kiểm tra các thông số của từng bình ắc quy một cách nhanh nhất; không còn phải sử dụng đồng hồ vạn năng đo từng bình như trước; không lo chạm chập; phát hiện nhanh các hư hỏng hoặc bất thường hệ thống điện một chiều; kịp thời xử lý đảm bảo an toàn trong quá trình vận hành trạm biến áp. Đặc biệt, năng suất lao động tăng lên rất nhiều, đây thực sự là một sáng kiến có tính thực tiễn cao”.

Sáng kiến bộ thiết bị giám sát, cảnh báo hệ thống ắc quy tại các trạm 110 kV của Đặng Thái Hậu được Hội đồng sáng kiến Công ty LĐCT miền Bắc công nhận và đánh giá có tính thực tiễn cao, mang lại hiệu quả kinh tế cao, được ứng dụng vào các trạm 110 kV và 220 kV. Sáng kiến này được Công ty LĐCT miền Bắc thưởng 5 triệu đồng và đề nghị Tổng công ty Điện lực miền Bắc công nhận để đưa vào lắp đặt tất cả các trạm 110 kV, 220 kV của Công ty LĐCT miền Bắc.

Say mê nghiên cứu khoa học, kỹ thuật, luôn tìm tòi sáng kiến cải tiến, hợp lý hóa trong sản xuất là những đức tính đáng nể của kỹ sư Đặng Thái Hậu. Liên tục từ năm 2008 tới nay, năm nào anh cũng có sáng kiến mang lại hiệu quả kinh tế cao và được đánh giá có tính sáng tạo, tính thực tiễn rất cao. Ngoài công tác chuyên môn, anh Hậu còn kiêm Bí thư Đoàn thanh niên Chi nhánh LĐCT Yên Bái với nhiều hoạt động phong trào sôi động, xây dựng và thực thi văn hóa doanh nghiệp, góp phần vào việc thực hiện nhiệm vụ sản xuất kinh doanh của đơn vị .

Chưa thỏa mãn với kết quả đã đạt được, anh Hậu vẫn ấp ủ cải tiến một bước nữa cho sáng kiến Bộ thiết bị giám sát, cảnh báo hệ thống ắc quy tại các trạm 110kV là cải tiến hệ thống có thể kết nối truyền thông số tới máy tính tại trạm để phục vụ như hệ thống thu thập dữ liệu tại trạm thông qua phương thức truyền UART phổ biên đã được tích hợp sẵn trong dòng vi xử lý ATmega.

Nguyễn Trung Cao