Việc nhân giống cây đỗ quyên, nhiều người đã kỳ công nghiên cứu, làm thử, đều chưa có kết quả. Ngay tại đất Yên Bái, có nhà trồng đỗ quyên tới 40 năm, vẫn chỉ có một cây. Nhiều người đã tốn công sức, nào nhân giống đỗ quyên bằng cách chiết, cách ghép, cuối cùng vẫn chịu bó tay. Có anh kỹ sư nông nghiệp đã tìm được cả thuốc kích thích cây ra rễ, về chiết cành đỗ quyên theo đúng bài bản, kết quả vẫn chỉ là không.

Công việc khó khăn như thế mà nhân giống thành công ở một gia đình, cả vợ và chồng đều là cán bộ đương chức ở ngành Công an mới là chuyện diệu kỳ. Kết quả này chứng tỏ người thành công có lòng yêu, say mê nghiên cứu, làm thí nghiệm đến mức nào. Không phải anh nhân giống thành công năm bảy cành, mà là hàng trăm cây giống, làm cây nào được cây ấy, đưa cây giống vào chậu sống đạt tỉ lệ 100%. Người ấy là Nguyễn Đăng Luận ở tổ 35 phường Minh Tân, thành phố Yên Bái.

Qua trò chuyện, tôi biết anh yêu thích trồng cây từ khi còn nhỏ. Qua những năm tháng công tác, ở nơi thành phố đất chật, người đông tình yêu ấy trong anh vẫn luôn mãnh liệt. Năm 1997 gia đình mua được lô đắt rộng trên 300m2, hiện đang ở. Người có đất làm nhà, cây cũng có đất sống. Anh Luận giành ra 200m2 làm vườn. Với diện tích này, anh trồng cây cảnh, cây hoa, với ý định ban đầu chỉ là làm cho đẹp nơi ở, có việc làm cho vui, nghỉ ngơi sau giờ hành chính ở cơ quan. Nhưng càng về sau này, niềm say mê ấy lại được trả công bằng những nguồn thu đáng kể từ cây cảnh.

Trong nhà anh có một cây đỗ quyên trồng lâu năm, khá to, nhiều người xin chiết cành, anh cho, nhưng không ai tạo ra cây đỗ quyên giống. Rồi thật bất ngờ, từ kinh nghiệm làm vườn cây giống, anh đã có cách nhân giống đỗ quyên độc đáo, thành công ngoài sự mong đợi.

Vào tháng 11 năm 2006, Sở nông nghiệp và phát triển nông thôn mở lớp tập huấn về sinh vật cảnh. Tại lớp, ông Nguyễn Hùng Tuấn, ở Trung tâm khoa học, kỹ mỹ thuật sinh vật cảnh Trung ương đã về dự và phát biểu ý kiến. Trong giờ giải lao, anh Luận đã gặp ông, hỏi thêm kinh nghiệm nhân giống cây. Ông Tuấn thân thiết, cởi mở giải đáp. Anh hỏi đến cây đỗ quyên. Ông Lưỡng lự: "Cây này, chúng tôi đã kỳ công, mà kết quả còn hạn chế lắm !". Anh Luận báo cáo ngắn gọn cách làm của mình. Nghe được, từ bất ngờ, chuyển sang phấn khởi, ông Tuấn lập tức bảo anh đưa về nhà. Ông rất thích thú, tận mắt nhìn cả trăm chậu cây đỗ quyên đang ra nụ.

Khi viết bài này, đến thăm nhà anh, tôi lại gặp lứa đỗ quyên khác tươi tốt. Tất cả 150 chậu đỗ quyên xếp thành nhiều hàng, dài suốt từ cổng vào đến sau vườn. Trò chuyện và gợi ý xem kinh nghiệm nhân giống hoa đỗ quyên như thế nào, anh lưỡng lự có ý chưa muốn công bố rộng rãi… Tôi hiểu ý anh. Thời buổi kinh tế thị trường này, không phải làm gì là nói ra hết.                             

Trần Cao Đàm