Nếu như năm 2019, toàn tỉnh có 5.752 người lĩnh chế độ 1 lần thì đến hết năm 2020 có 7.031 người, tăng 1.279 người so với cùng kỳ năm 2019.Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2021 toàn tỉnh đã có 3.215 người xin hưởng chế độ BHXH 1 lần. Điều đó đồng nghĩa với việc trong tương lai những NLĐ này khi đến tuổi về hưu sẽ không có thu nhập hàng tháng từ lương hưu và không được cấp thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) miễn phí.
Nguyên nhân gia tăng số người xin hưởng trợ cấp BHXH 1 lần trong thời gian qua chủ yếu là do tác động của dịch Covid-19, nhiều doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh gặp khó khăn, có thời gian phải dừng hoạt động, cho công nhân nghỉ việc; người lao động bị mất việc làm, không có khả năng tiếp tục đóng BHXH và cũng vì cái lợi trước mắt muốn có 1 khoản tiền để trang trải cuộc sống hiện tại. Việc NLĐ đăng ký nhận BHXH một lần là thực trạng đáng lo ngại, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của họ mà còn làm ảnh hưởng tới việc bảo đảm an sinh xã hội trên địa bàn.
Ông Phạm Quốc Tuấn - Phó Giám đốc BHXH tỉnh cho rằng, việc nhận BHXH một lần có thể giúp NLĐ có được khoản tiền trước mắt để trang trải cuộc sống nhưng về lâu dài sẽ rất thiệt thòi. Cụ thể: thứ nhất, nếu NLĐ nhận BHXH một lần, sau này tham gia lại BHXH sẽ không được cộng nối thời gian đóng BHXH mà tính thành thời gian đóng BHXH mới.
Như vậy, NLĐ mất đi cơ hội được hưởng lương hưu, không có thu nhập để đảm bảo cuộc sống khi hết tuổi lao động. Thứ hai, trong toàn bộ thời gian hưởng lương hưu, NLĐ được cấp thẻ BHYT miễn phí và được hưởng các quyền lợi về khám, chữa bệnh BHYT. Khi người hưởng lương hưu không may qua đời, người lo mai táng được nhận một lần trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng người hưởng lương hưu chết. Thân nhân được hưởng trợ cấp tử tuất hàng tháng hoặc một lần. Thứ ba, khoản tiền đóng vào quỹ BHXH ví như "của để dành”, không mất đi mà ngược lại vẫn được cơ quan BHXH quản lý và đầu tư tăng trưởng.
Người tham gia có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc, hoặc tham gia BHXH tự nguyện với sự hỗ trợ đóng của Nhà nước. Trong thời gian bảo lưu, nếu chẳng may bị chết thì gia đình được hưởng trợ cấp mai táng phí, thân nhân được hưởng trợ cấp tuất theo quy định. Thứ tư, việc nhận BHXH một lần là phải chấp nhận sự thiệt thòi rất lớn khi với 22% mức tiền lương tháng đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất thì một năm tổng mức đóng là 2,64 tháng lương.
Trong khi mức hưởng BHXH một lần cho mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014; 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. Thứ năm, người tham gia BHXH khi đã hưởng lương hưu thì mức lương hưu được điều chỉnh định kỳ theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế... Như vậy, khi nhận BHXH một lần, NLĐ sẽ thiệt thòi khi chưa đến tuổi nghỉ hưu đã tiêu hết tiền dưỡng già. Đến khi về già, không được hưởng hưu trí, NLĐ phải phụ thuộc vào con cháu và xã hội.
Từ những phân tích trên, cơ quan BHXH khuyên NLĐ nên cân nhắc, đừng vì lợi trước mắt mà bỏ lỡ cơ hội được hưởng lương hưu để trang trải cuộc sống, cũng như được hưởng chế độ BHYT để chăm sóc sức khỏe khi về già. Theo cơ quan bảo hiểm, trong thời điểm này, nếu không may bị thất nghiệp, NLĐ nên đăng ký nhận trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp học nghề.
Trước thực trạng trên, công đoàn các cấp cần phối hợp BHXH các địa phương chú trọng thông tin, truyền thông rộng rãi tới NLĐ về tính ưu việt, lợi ích lâu dài khi tiếp tục tham gia BHXH. Khuyến nghị họ cân nhắc kỹ, không nên quyết định hưởng BHXH một lần mà nên bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện, để có điều kiện tự bảo đảm cuộc sống và chăm sóc sức khỏe cho bản thân khi về già, hết tuổi lao động.
Trong 6 tháng đầu năm 2021, toàn tỉnh có 1.880 người được giải quyết chế độ trợ cấp bảo hiểm thất nghiệp, tăng 1.311 người so với cùng kỳ 2020 với tổng số tiền trợ cấp thất nghiệp chi trả là 24,8 tỷ đồng; hỗ trợ học nghề cho 10 lao động với tổng số tiền 42 triệu đồng; 1.929 người được tư vấn, giới thiệu việc làm.
Hồng Duyên
