Ý thức của người dân hay yếu kém trong quản lý?
Theo Cục Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây dựng), tỷ lệ thất thoát, thất thu nước sạch bình quân cả nước đang ở mức 30%. So với những năm trước, tỷ lệ này đã giảm đáng kể, nhưng vẫn còn cao hơn nhiều nước tiên tiến và các nước trong khu vực Đông Nam Á (bình quân khoảng 20%). Đặc biệt, tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, tỷ lệ thất thoát, thất thu nước sạch rất cao, trong khi lượng nước sản xuất của các đô thị này chiếm khoảng 40% tổng lượng nước sản xuất của các đô thị Việt Nam. Một kết quả điều tra đánh giá tình hình thất thoát, thất thu nước sạch tại các đô thị Việt Nam cho thấy chỉ có 7/68 đơn vị có tỷ lệ thất thoát, thất thu nước sạch thấp trong khoảng 14-16%. Cao hơn một chút, 8/68 đơn vị có tỷ lệ thất thoát 17-20%. Đa số (45/68 đơn vị) có tỷ lệ thất thu, thất thoát nước sạch trong khoảng từ 20% đến 30%; còn lại 8 đơn vị tỷ lệ thất thoát hơn 35%.

TS Phạm Sỹ Liêm, Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, Viện trưởng Viện Nghiên cứu đô thị và phát triển hạ tầng cho rằng, nguyên nhân chính dẫn đến thất thu, thất thoát nước sạch cao là do ý thức của người sử dụng kém, tình trạng trộm cắp nước sạch diễn ra nhiều nơi; bên cạnh đó công tác quản lý và các yếu tố kỹ thuật chưa được quan tâm đúng mức, trong khi đó hệ thống đường ống cấp nước quá cũ kỹ. Thực tế tại Hà Nội, thời gian qua, ngành chức năng đã phát hiện nhiều trường hợp ăn cắp nước sạch bằng cách khoan thẳng vào đường ống, lắp đặt đường ống riêng để sử dụng không qua đồng hồ đo đếm; nhiều công trình thi công ngầm không đồng bộ, gây vỡ đường ống cấp nước, dẫn đến thất thoát lớn.

Trưởng phòng Thanh tra, Công ty TNHH Nhà nước MTV Kinh doanh nước sạch Hà Nội Bùi Quốc Huy cho biết, hiện tỷ lệ thất thu, thất thoát nước sạch ở Hà Nội vào khoảng 30%, cơ bản là do hệ thống đường ống cấp nước quá cũ, lạc hậu. Cũng theo ông Bùi Quốc Huy, khoảng 30% tuyến ống dẫn nước ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh đã hơn 30 năm sử dụng, các mối nối cũ, mục gây rò rỉ cũng góp phần làm tăng tỷ lệ thất thoát nước, làm bẩn nguồn nước và gây nguy hại cho đường ống chính, trong khi đó lượng nước sạch mà các đô thị lớn tiêu thụ chiếm tới 40% tổng lượng nước sạch của cả nước. Ngoài ra, tỷ lệ thất thu, thất thoát nước cao còn do chưa có đồng hồ đo đếm, sử dụng nước sạch theo phương thức khoán; việc vận hành hệ thống cung cấp nước thiếu khoa học.

Ai chịu trách nhiệm?
Bộ Xây dựng vừa trình Chính phủ phê duyệt chương trình quốc gia chống thất thoát, thất thu nước sạch đến năm 2025, với mục tiêu giảm tỷ lệ thất thu, thất thoát nước bình quân toàn quốc xuống dưới 15%. Trong đó, hoạt động chính của chương trình gồm nâng cao nhận thức của cộng đồng; nâng cao năng lực của chính quyền địa phương và năng lực quản lý của đơn vị cấp nước; xây dựng, hoàn thiện cơ chế chính sách về chống thất thoát, thất thu nước sạch; đầu tư cải tạo thiết bị, mạng lưới cấp nước.
 

Hệ thống bể xử lý nước tại Nhà máy nước Nam Dư.