Những năm trở lại đây, Yên Bái đã triển khai thực hiện nhiều chương trình, đề án hỗ trợ rất tốt về nhà ở cho người có công với cách mạng. Song, khi Quyết định số 22/2013/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở (gọi tắt là Đề án 22) chính thức có hiệu lực thì Yên Bái chưa triển khai hỗ trợ mà chỉ dừng lại ở bước rà soát, báo cáo, chờ đợi… bởi một vài lý do, trong đó có lý do cơ bản là nguồn kinh phí từ Trung ương chưa cấp cho tỉnh.

Thực hiện theo Quyết định số 22/2013/QĐ-TTg ngày 26/4/2013 của Thủ tướng Chính phủ hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở thì Bộ Xây dựng là cơ quan thường trực, như vậy Sở Xây dựng Yên Bái sẽ là cơ quan thường trực nhưng khi về tỉnh thì Sở Lao động - Thương binh và Xã hội là cơ quan thường trực với lý do là nắm vững, quản lý hầu hết các đối tượng này.

Từ việc cơ quan thường trực không đồng nhất nên có không ít hạn chế trong việc triển khai Đề án này. Chẳng hạn như việc Bộ Xây dựng không nắm chắc, quản lý các đối tượng nên tham mưu với Chính phủ các đối tượng được hỗ trợ mở rộng hơn rất nhiều so với Đề án hỗ trợ nhà ở của tỉnh: theo Đề án 22 thì sẽ có 12 đối tượng được hỗ trợ, gần gấp 3 lần so với các đối tượng theo Đề án của tỉnh (tức Đề án Chính sách hỗ trợ người có công khó khăn về nhà ở tỉnh Yên Bái giai đoạn 2012 - 2015 do UBND tỉnh ban hành, căn cứ Nghị quyết 03/NQ-HĐND của HĐND tỉnh năm 2012).

Trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, ông Nguyễn Văn An - Trưởng phòng Người có công, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh cho biết: "Theo kế hoạch năm 2013 tỉnh phê duyệt hỗ trợ làm mới nhà ở cho 1.026 hộ bằng nguồn kinh phí Trung ương, trong đó có 888 hộ đã báo cáo Đoàn giám sát của ủy ban Thường vụ Quốc hội năm 2012 và 138 hộ gia đình cựu chiến binh chống Pháp. Khi có Đề án 22, tỉnh đã rà soát và qua đó đã có trên 4.000 nhà cần được hỗ trợ, gấp gần 4 lần số liệu đã báo cáo Chính phủ nhận hỗ trợ. Như vậy, nguồn kinh phí chắc chắn sẽ không đáp ứng được. Sở dĩ số lượng hỗ trợ tăng nhiều như vậy là do đối tượng cần hỗ trợ nhiều hơn; đặc biệt là người dân chưa tìm hiểu kỹ, thấy vậy là đăng ký ồ ạt; hơn nữa do trách nhiệm chính quyền ở cơ sở bị áp lực, còn nể nang nên công tác rà soát chưa được chặt chẽ. Với số lượng lớn như vậy, tỉnh đã cho phúc tra đảm bảo đúng với nguyên tắc quy định của Đề án 22 và cho rà soát lại theo thứ tự ưu tiên như: nhà hỏng hoàn toàn, hộ nghèo dân tộc thiểu số…".

Theo Đề án 22, Chính phủ dự kiến tổng kinh phí thực hiện là khoảng 25 nghìn tỷ đồng hỗ trợ cho 71.000 nhà cả nước (theo danh sách các địa phương đã báo cáo Đoàn giám sát của ủy ban Thường vụ Quốc hội năm 2012) với các mức hỗ trợ: 40 triệu đồng/hộ làm nhà mới và 20 triệu đồng/hộ sửa chữa.

Theo số liệu báo cáo của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Yên Bái thì riêng đối tượng hưởng huân, huy chương (đối tượng được mở rộng theo Quyết định số 22) của tỉnh hiện đang quản lý là 53 nghìn hồ sơ - gần bằng với số nhà hỗ trợ của cả nước, đó là một trong những nguyên nhân gây ách tắc, chậm trễ phân bổ kinh phí. Theo kết quả rà soát phúc tra, Đề án đã phê duyệt, hiện tại, tỉnh Yên Bái còn có 2.006 hộ gia đình người có công thuộc diện cần hỗ trợ về nhà ở, trong đó số hộ cần làm mới 1.581 nhà và số hộ cần tu sửa là 425 nhà.

Trong năm 2013 thực hiện triển khai Đề án với 1.026 hộ với sự hỗ trợ từ ngân sách Trung ương hơn 41 tỷ đồng; năm 2014 sẽ hỗ trợ nhà ở cho số hộ còn lại theo thứ tự ưu tiên, trên cơ sở chỉ tiêu nguồn vốn được phê duyệt phân bổ của Trung ương lồng ghép với Đề án của tỉnh giai đoạn 2012 - 2015. Tổng kinh phí thực hiện Đề án 22 của Yên Bái là gần 72 tỷ đồng (làm mới cho 1.581 nhà là 63,2 tỷ đồng; sửa chữa 425 nhà là 8,5 tỷ đồng).

Mới đây, ngày 14/5/2014, UBND tỉnh đã có Công văn số 824 về việc triển khai làm nhà cho người có công theo Quyết định số 22. Theo đó, ngành lao động - thương binh và xã hội chủ trì phối hợp với UBND các huyện, thị xã, thành phố chốt và thống nhất danh sách; Sở Tài chính cần đẩy nhanh tiến độ để đề nghị Trung ương cấp kinh phí theo Quyết định 22…

Việc hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở theo Đề án 22 là một việc làm có ý nghĩa hết sức to lớn đối với các gia đình người có công trên địa bàn tỉnh. Mặc dù Đề án đã được UBND tỉnh phê duyệt từ ngày 6/9/2013 nhưng đến nay vẫn chưa được thực hiện do nguồn kinh phí từ Trung ương chưa được cấp, nguồn kinh phí địa phương hạn chế nên việc thực hiện Đề án của năm 2013 chưa được tiến hành. Tuy nhiên, để kịp thời hỗ trợ cho người có công khó khăn về nhà ở, Đề án của tỉnh đã được triển khai khá tốt: năm 2012 - 2013, hộ gia đình được hỗ trợ làm mới là 658 nhà với kinh phí trên 20 tỷ đồng…

Qua đó đã tiếp thêm nghị lực và niềm tin cho nhiều gia đình, đặc biệt là các gia đình người có công là hộ nghèo, hộ dân tộc thiểu số. Cũng chính vì vậy, khi được hỏi khi nào nhận được kinh phí hỗ trợ từ Trung ương thì ông Bùi Tiến Lợi - Phó giám đốc Thường trực Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh cho biết: "Cũng chưa biết khi nào kinh phí mới được cấp về tỉnh, có khi sẽ được cấp ngay và cũng có thể sẽ phải chờ đợi thêm một thời gian nữa. Đến thời điểm này, tỉnh đã rà soát và thống nhất chốt danh sách các đối tượng được hỗ trợ và đã gửi lên Trung ương, các bộ, ngành liên quan nhưng chưa thấy phản hồi, bây giờ tỉnh chỉ biết chờ đợi. Nếu kinh phí hỗ trợ được cấp về tỉnh thì chúng tôi ngay lập tức triển khai Đề án".

Trần Minh