Nhà giáo ưu tú Lê Xuân Oành - Hiệu trưởng nhà trường kể: “Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Mù Cang Chải thành lập ngày 21/10/1964. Khi mới thành lập, cơ sở vật chất hết sức thiếu thốn, vẫn phải nhờ nhà dân và trụ sở UBND xã Kim Nọi để dạy và học. Thời kỳ đó, nhà trường chỉ có 3 thầy giáo là người miền xuôi tình nguyện đi xây dựng văn hóa miền núi. Các thầy phải đi bộ 2 - 3 ngày đường để lên từng xã, từng bản làm quen, học tiếng dân tộc, sau đó vận động đồng bào cho con em đi học.

Thầy giáo Đỗ Hải Cường - Hiệu trưởng đầu tiên của nhà trường quê ở Hưng Yên, nhận chiêu sinh ở xã Chế Tạo phải đi bộ mất 2 ngày. Vào đến bản đúng mùa làm nương nên thầy phải đợi các em gieo xong lúa nương, mất 10 ngày. Nhưng khi gieo xong, các em lại bị sốt rét mất hơn 10 ngày nữa, vậy là công tác tuyển sinh chỉ một xã thôi cũng phải mất hàng tháng”. Với lòng yêu nghề, sự nhiệt tình của các thầy giáo, các em đều cố gắng học tập, rèn luyện và lại cùng các thầy vận động anh em trong gia đình và dòng họ đi học, năm sau đông hơn năm trước.

Trong kháng chiến chống Mỹ, Mù Cang Chải là điểm bị oanh tạc dữ dội, thầy và trò nhà trường phải sơ tán hàng trăm ki-lô-mét vào rừng xã Kim Nọi, Lao Chải, Chế Tạo để tiếp tục hoạt động giảng dạy và học tập. Kháng chiến thắng lợi, nhà trường bắt tay vào củng cố cơ sở vật chất, tổ chức dạy và học, nuôi dưỡng và chăm sóc sức khỏe cho học sinh.

Từ khi thành lập đến nay, nhà trường đã đào tạo hàng chục nghìn lượt học sinh là con em đồng bào các dân tộc Mông, Thái... Nhiều học sinh đã học xong đại học, cao đẳng về công tác tại Yên Bái, trong đó có 68 người về làm việc tại huyện. Nhiều người công tác thành đạt, giữ những trọng trách cao như: đồng chí Giàng A Chu -  Phó chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc - Miền núi Quốc hội; Lý A Sáng - Cục phó Cục Chính trị Quân khu II; Tiến sĩ Hoàng Thị Điệp - Giám đốc Sở Văn hóa - Thông tin tỉnh Thái Nguyên; Sùng A Vàng - Bí thư Huyện ủy; Thào A Sàng - Phó bí thư, Chủ tịch HĐND huyện, Vừ Thị Pàng - Phó chủ tịch UBND huyện Mù Cang Chải v.v...

Phát huy truyền thống cha anh, hiện nay, nhiều học sinh của nhà trường đang nỗ lực, phấn đấu rèn luyện và học tập. Năm học 2006 - 2007, nhà trường có 1 học sinh đoạt giải nhất và 2 học sinh đoạt giải khuyến khích cuộc thi Tin học không chuyên tỉnh Yên Bái. Cùng với công tác giảng dạy, nhà trường luôn chú trọng bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ cán bộ, giáo viên; cử giáo viên đi đào tạo chuẩn tại các trường sư phạm trong và ngoài tỉnh.

Hiện nhà trường có 30 cán bộ, giáo viên, trong đó 3 người có trình độ đại học, 23 người trình độ cao đẳng và 8 cán bộ, giáo viên đang theo học đại học. Nhiều thầy, cô giáo đạt danh hiệu giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh và đặc biệt, thầy Lê Xuân Oành - Hiệu trưởng nhà trường vinh dự được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu Nhà giáo ưu tú.

Với những thành tích đã đạt được, tập thể cán bộ, giáo viên, công nhân viên nhà trường đã được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba, Huân chương Lao động hạng Nhì và nhiều bằng khen của Chính phủ, Bộ Giáo dục - Đào tạo, UBND tỉnh Yên Bái... Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Mù Cang Chải xứng đáng là nơi đào tạo cán bộ nguồn cho vùng cao.      

Minh Hằng