Người thổi sáo bằng mũi đó là anh Đặng Nho Vượng dân tộc Dao đỏ ở thôn 2 xã Đại Sơn huyện Văn Yên (Yên Bái).

Tiết mục thổi sáo mũi của anh Đặng Nho Vượng.

Nghe những người già trong làng nói có cây sáo thổi được bằng mũi nhưng tất cả họ đều không biết thổi. Với sự đam mê âm nhạc truyền thống của dân tộc, anh Vượng đã tự xem sách, sưu tầm, tìm tòi và sáng chế ra sáo.

  Có được cây sáo, ngoài mất thời gian nghiên cứu, anh Vượng phải dùng hết 2 vác nứa để chọn ra một đôi sáo chuẩn để thổi. Theo anh, sau khi chọn được ống nứa cần dùi làm sao để cho mỗi chiếc sáo có một giai điệu khác nhau, khi thổi âm thanh của 2 chiếc sáo hoà vào nhau, tạo thành một bản nhạc và khi đó gọi là "song tấu sáo mũi" (hay còn gọi là Tồm ông giặt).

Ngoài đi diễn ở các liên hoan nghệ thuật quần chúng của tỉnh Yên Bái anh còn đi diễn ở Sơn la, Hoà Bình… và từ năm 1997 anh đã nhận được rất nhiều giải thưởng. Không chỉ thổi sáo mà anh còn hát rất hay, nhận được nhiều giải thưởng cao trong liên hoan nghệ thuật quần chúng do huyện tổ chức. Anh còn biết dàn dựng một số lễ hội của chính dân tộc mình.

Anh Định với chiếc tù và nứa.

Độc đáo Tù và nứa (Kèn nứa) là nhạc cụ của anh Hoàng Hữu Định, dân tộc Dao, xã Yên Thành, tỉnh Yên Bái.

Xuất hiện trên sân khấu trình diễn điệu "Gọi bạn" với chiếc tù và nứa độc đáo dài tới trên 1m, anh Định đã để lại ấn tượng trong Ngày hội văn hoá thể thao các dân tộc vùng Tây bắc lần thứ X.

Theo anh Định, xuất phát từ cuộc sống sinh hoạt hàng ngày, dân tộc Dao trắng của anh đã "nghĩ" ra chiếc tù và độc đáo này. Cũng như các loại nhạc cụ dân tộc khác, để làm được tù và nứa, người ta phải chọn nứa để các đốt nứa to, nhỏ có thể ghép lại với nhau thành chiếc tù và dài từ 1m tới gần 1,6m tuỳ theo người sử dụng là người lớn hay trẻ em.

Phải mất từ 14 đến 16 đốt nứa mới làm được một chiếc tù và. Trước khi thổi phải đổ một chút nước vào trong lòng tù và. Anh Định cho biết, việc thổi chiếc tù và này theo các làn điệu dân tộc dân gian chỉ có cách duy nhất là điều chỉnh bằng hơi của người thổi.

Sôi động phần lễ hội của Lào Cai.

Cùng với việc trang trí phòng trưng bày, triển lãm đẹp nhất, giàu ý tưởng nhất, việc chuẩn bị cho Lễ hội truyền thống được đoàn tỉnh Lào Cai thực hiện nghiêm túc. Ngoài việc sử dụng các hoa văn, hoạt tiết trang trí đậm bản sắc người Dao, để có trích đoạn lễ hội sống động, Lào Cai đã chọn phần sôi động nhất trong lễ cưới của người Dao đó là lễ đón dâu. Như mong đợi, với việc sử dụng âm nhạc, những điệu dân vũ truyền thống và đồ lễ đã đem đến không khí vui tươi như đang ở trong một đám cưới thật.

Mâm cúng với gà, sôi giả của đoàn Yên Bái.

Đoàn có mâm cỗ "đặc biệt" nhất đó là đoàn tỉnh Yên Bái. Trong khi các đoàn của Lào Cai, Sơn La, Hoà Bình, Điện Biên, Lai Châu đều chuẩn bị mâm lễ bằng gà và sôi nếp thật để cúng trong lễ hội thì đoàn tỉnh chủ nhà Yên Bái lại "khiêm tốn" sử dụng một con gà…nhựa, một mâm sôi bằng… xốp. Thật đáng tiếc! Tuy chỉ là những đạo cụ để trình diễn nhưng với việc dùng mâm cỗ giả đã làm Lễ hội cầu mùa (Lễ cúng cơm mới) của dân tộc Cao Lan đã bị kém hấp dẫn, bạn bè các tỉnh các tỉnh đánh giá không hay về sự chuẩn bị của đoàn tỉnh nhà.

Khánh Linh - Thanh Chi