Hồ Chí Minh trong lòng bạn Hungary

Dẫn đầu phái đoàn Việt Nam thăm chính thức Hungary bốn ngày hè năm 1957, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại những ấn tượng và kỷ niệm sâu sắc trong lòng bạn bè Hungary. Nhiều chính khách, ký giả Hungary cảm nhận ở Bác một nhân cách lớn, một con người ái quốc, vì dân, nước, một vị hiền triết phương Đông.

Sự tôn trọng mà nhân dân Hungary dành cho Chủ tịch Hồ Chí Minh, thiện cảm của họ với cuộc chiến tranh giành độc lập của Việt Nam, khiến Hungary trở thành người bạn thân thiết với Việt Nam từ thời chiến tranh.

Hungary có những hỗ trợ quý báu trong phong trào quyên góp ủng hộ Việt Nam, giúp đào tạo nhiều thế hệ du học sinh mà trong đó, có nhiều học viên quân sự. Nhiều người trong số họ trở thành các chuyên gia đầu ngành, phục vụ hiệu quả cho cuộc chiến tranh vệ quốc.

Trong những năm tháng ấy, tên của Hồ Chủ tịch được đặt cho Trường Cao đẳng Sư phạm ở thành phố Eger. Tại nhiều vùng của đất nước Hungary, những pho tượng, phù điêu, mang hình Bác được đặt ở những quảng trường, vườn hoa…

Tuy nhiên, Đài kỷ niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại thành phố Zalaegerszeg, thể hiện tình cảm đáng trân trọng của của nhân dân Hungary đối với Bác Hồ và nhân dân Việt Nam.

Để tìm hiểu về hoàn cảnh ra đời của tượng đài Hồ Chí Minh cách đây hơn ba thập niên, trong dịp tham dự Diễn đàn Kinh tế Hungary - Việt Nam, được tổ chức tại tỉnh Zala mùa xuân năm 2009, chúng tôi trao đổi với ông Hóbor József, một người bạn nhiệt thành của Việt Nam.

Ông Hóbor József cho biết: “Hồi ấy, Việt Nam rất được yêu quý ở Hungary. Một năm sau ngày thống nhất, đất nước các bạn là xứ sở được ưa chuộng nhất trong khối xã hội chủ nghĩa. Và, tên tuổi của Chủ tịch Hồ Chí Minh đồng nghĩa với tự do, ái quốc...".

“Cũng trong thời gian ấy, nhiều người Việt Nam làm việc tại một xí nghiệp may ở thành phố Zalaegerszeg, gần nơi tượng đài tọa lạc. Có lẽ, đây cũng là một trong những lý do khiến thành phố quyết định đặt tượng Bác Hồ”.

Một tác phẩm lớn

Những năm 70 thế kỷ trước, Zalaegerszeg là một trong số những thành phố phát triển năng động nhất của Hungary, đồng thời, cũng là đô thị rất chú trọng đến những giá trị văn hóa. Trong khuôn viên của thành phố, người ta đặt nhiều pho tượng giá trị.

Để làm bức tượng phác họa chân dung Hồ Chủ tịch, Ban lãnh đạo thành phố Zalaegerszeg mời chuyên gia, một bậc thầy trong nền điêu khắc Hungary - ông Marton László (1925 - 2008).

Nhà điêu khắc Hungary đã thể hiện hình tượng Bác Hồ một cách dung dị, nhưng rất sắc nét và có hồn, mang dáng dấp một “Ông Ké Cao Bằng”, dẫn đường cho quần chúng lao khổ.

Được coi là một trong những điêu khắc gia vĩ đại nhất của Hungary mọi thời đại, Marton László từng được Giải Kossuth - phần thưởng cao quý bậc nhất cho những đóng góp xuất sắc trên bình diện văn hóa, nghệ thuật. Marton László là tác giả của khoảng 150 pho tượng, trong đó, hơn 40 tượng được đặt tại Budapest.

Các tác phẩm của ông được trưng bày tại Phòng Trưng bày Quốc gia Hungary và nhiều thành phố lớn trên thế giới, như Paris, London, Berlin, Vatican…

Ông đã thể hiện hình tượng Bác Hồ một cách dung dị, nhưng rất sắc nét và có hồn, mang dáng dấp một “Ông Ké Cao Bằng”, dẫn đường cho quần chúng lao khổ.

Nhà điêu khắc Hungary tránh được lối mòn của trường phái “hiện thực xã hội chủ nghĩa” thịnh hành thời ấy, với những nét khoa trương, lên gân không cần thiết.

Được khai trương đúng vào dịp kỷ niệm một năm ngày Việt Nam thống nhất (30/4/1976), tượng đài Hồ Chí Minh của Marton László đoạt giải của Bộ Văn hóa Hungary năm 1977 và trở thành một phần của nét văn hóa thành phố Zalaegerszeg.

Sau khi Hungary thay đổi thể chế chính trị, người ta bỏ nhiều tượng, nhưng đúng như nhận xét của ông Hóbor József, “bằng một cách nào đó, vẻ đẹp của bức tượng và hình tượng Hồ Chí Minh không cho phép người ta đụng vào tượng đài”.

Biểu tượng của tình hữu nghị

Đối với cộng đồng Việt Nam tại Hungary, tượng đài Hồ Chí Minh ở thành phố Zalaegerszeg chỉ được biết đến rộng rãi từ năm 2005.

Ngày 3/4/2005, trong lễ kỷ niệm 60 năm thoát khỏi ách phát-xít Đức, được tổ chức tại Nhà Quốc hội Hungary, đại sứ Việt Nam Trần Hữu Tùng đã đến dự. Ông cũng là du học sinh Việt Nam học tập tại Hungary thập niên 60 thế kỷ trước.

Ông Hóbor József hồi tưởng: “Bỏ qua mọi nghi lễ ngoại giao, tôi tiến đến trò chuyện với ngài đại sứ và cho ông biết, tại nơi tôi ở, thành phố Zalaegerszeg, có tượng đài Hồ Chí Minh rất đẹp. Tôi mời các bạn Việt Nam đến thăm”.

Sau đó, Ngày Thơ ca Hungary (12/4 hàng năm), được tổ chức ở Zalaegerszeg, biết Hồ Chí Minh cũng là nhà thơ, ông Balogh Mikós - một chính khách Đảng Xã hội Hungary, khi ấy là nghị sĩ Quốc hội và thành viên Hội đồng thành phố, đã đến đặt hoa tại tượng đài và đọc một số thi phẩm của Bác.

Thành phố Zalaegerszeg có một truyền thống đẹp, là mỗi thành viên Hội đồng thành phố đều nhận gìn giữ, chăm sóc một pho tượng đặt tại đây. Ông Balogh Miklós nhận phần chăm sóc tượng đài Hồ Chí Minh.

Nhờ sự tích cực của các ông Hóbor József và Balogh Miklós, cũng như đại sứ quán Việt Nam tại Hungary, các đoàn thể Việt Nam tại Hungary và nhân dân nước này hàng năm đến thăm tượng đài Hồ Chí Minh tại Zalaegerszeg.

Gần đây nhất, nhân Diễn đàn Kinh tế Hungary - Việt Nam, được tổ chức tại tỉnh Zala, Đại sứ Nguyễn Quốc Dũng và cán bộ, nhân viên Đại sứ quán Việt Nam tại Hungary và Đảng bộ tỉnh Zala của Đảng Xã hội Hungary, cùng đặt vòng hoa tại tượng đài Bác Hồ.

(Theo TPO)