Năm 2005, HĐND tỉnh Yên Bái đã giao cho Ban Văn hoá - xã hội (VH-XH) giám sát việc thực hiện Chỉ thị 06 về củng cố và hoàn thiện màng lưới y tế cơ sở. Qua giám sát tại các địa phương cho thấy, cơ sở vật chất của nhiều cơ sở y tế xuống cấp, trang thiết bị lạc hậu, chất lượng dịch vụ y tế chưa đáp ứng được nhu cầu chăm sóc sức khỏe nhân dân, đặc biệt là chương trình xây dựng chuẩn quốc gia về y tế xã. (Đến hết năm 2004, cả tỉnh Yên Bái chưa có xã nào đạt chuẩn y tế).

Từ những kiến nghị của Đoàn giám sát, tại kỳ họp thứ 4 (tháng 7 năm 2005), UBND tỉnh đã xây dựng Đề án và HĐND đã thông qua Nghị quyết chuyên đề số 25 về thực hiện xây dựng chuẩn quốc gia y tế xã, giai đoạn 2005-2010. Trong quá trình triển khai thực hiện Đề án, Ban VH-XH thường xuyên tổ chức giám sát, kịp thời kiến nghị các giải pháp để khắc phục những khó khăn, nhằm nâng cao hiệu quả công tác xây dựng chuẩn quốc gia y tế. Sau 3 năm thực hiện, toàn tỉnh đã có 110/180 xã được công nhận chuẩn quốc gia y tế, đạt tiến độ nghị quyết đề ra.

Năm 2006, Ban VH - XH tiếp tục tổ chức giám sát việc thực hiện chính sách bảo hiểm y tế (BHYT). Qua giám sát cho thấy, công tác cấp phát thẻ BHYT cho người nghèo còn nhiều bất cập. Cùng một lúc trên địa bàn có tới 3 cơ quan (Lao động – Thương binh - Xã hội; Ban Dân tộc, Hội Cựu chiến binh) thống kê danh sách và cấp thẻ BHYT dẫn đến tình trạng sai sót và trùng thẻ ở nhiều nơi. Bên cạnh đó, việc tổ chức bình xét hộ nghèo hàng năm ở các địa phương thường tổ chức vào những tháng 11, 12 đã ảnh hưởng tới tiến độ cấp thẻ BHYT cho người nghèo.

Mặt khác, nhận thức của một bộ phận cán bộ y tế và nhân dân về chính sách BHYT còn hạn chế nên đã dẫn đến tình trạng lạm dụng chính sách. Từ những kiến nghị của các đoàn giám sát, UBND tỉnh đã quyết định giao cho ngành lao động, thương binh và xã hội là cơ quan đầu mối chỉ đạo việc cấp phát thẻ BHYT cho các đối tượng chính sách xã hội, người nghèo, nhân dân vùng 135... Đồng thời, chỉ đạo các cấp chính quyền hàng năm phải hoàn thành việc bình xét hộ nghèo vào trước ngày 30/10 để làm cơ sở cho việc cấp thẻ BHYT. Năm 2008, Ban VH-XH phối hợp với Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh tiếp tục giám sát chuyên đề về thực hiện công tác xã hội hóa y tế.

Qua giám sát tại các địa phương cho thấy, việc thực hiện xã hội hóa y tế chưa sâu rộng, hiệu quả còn thấp; cơ sở vật chất, trang thiết bị của các cơ sở y tế còn thiếu thốn, lạc hậu; chất lượng các dịch vụ y tế chưa cao; cơ cấu cán bộ chưa hợp lý, từ tỉnh đến cơ sở đều thiếu bác sỹ và cán bộ chuyên khoa giỏi. Bên cạnh đó, một số chế độ và chính sách đối với cán bộ y tế chưa được quan tâm thực hiện đầy đủ, kịp thời. Việc thực hiện chính sách thu hút cán bộ y tế còn bất cập nên dẫn đến gia tăng tình trạng số cán bộ có trình độ chuyên môn cao xin chuyển đi nơi khác; học sinh y khoa tốt nghiệp ra trường không muốn về địa phương công tác. Từ những kiến nghị của đoàn giám sát, tại kỳ họp thứ 13 (tháng 7/2008), UBND đã xây dựng đề án và HĐND đã nhất trí thông qua Nghị quyết chuyên đề về điều chỉnh chính sách thu hút cán bộ, trong đó có cán bộ y tế.

Theo đó, học sinh tốt nghiệp đại học y khoa về công tác tại địa phương, được tuyển vào biên chế; nếu tình nguyện về công tác tại các xã vùng khó khăn được hỗ trợ từ 10-25 triệu đồng. Cũng tại thời điểm đó, các cơ quan chuyên môn đã ban hành Quyết định điều chỉnh nâng mức phụ cấp ưu đãi cho cán bộ y tế làm việc ở các trung tâm y tế dự phòng từ 30-35%; nâng mức thù lao hàng tháng cho nhân viên y tế thôn bản từ 40.000 đồng lên 60.000 – 80.000 đồng; đồng thời UBND tỉnh bổ sung gần 3 tỷ đồng chi trả các chế độ, chính sách cho cán bộ y tế.

Từ thực tế hoạt động giám sát về lĩnh vực y tế, Ban VH-XH nhận thấy, đối với một lĩnh vực có rất nhiều vấn đề như y tế nên chọn nội dung trọng tâm có tính bức xúc để giám sát theo chuyên đề, nhằm đánh giá và kiến nghị kịp thời các biện pháp giải quyết. Trước khi tổ chức giám sát, các thành viên phải nghiên cứu kỹ các văn bản liên quan; thu thập thông tin, để nắm chắc tình hình thực hiện ở cơ sở. Trong quá trình giám sát phải kết hợp chặt chẽ giữa nghe báo cáo với kiểm tra thực tế, báo cáo kết quả giám sát phải nêu rõ những mặt đã đạt được, tồn tại, hạn chế, đề xuất kiến nghị. Đặc biệt, các vấn đề kiến nghị phải nêu rõ nội dung, trách nhiệm của các cấp, các ngành và phải đảm bảo tính khả thi. Sau giám sát, tùy theo từng vấn đề, đoàn giám sát có thể trao đổi với địa phương, đơn vị, hoặc báo cáo với Thường trực HĐND để đôn đốc, giám sát cho đến khi có kết quả.

Lê Thị Liêm